آرايش نيروهاى سياسى
در انتخابات افغانستان
محمدعلى
بازار انتخابات در افغانستان از روز شانزدهم سنبله با شروع تبليغات انتخاباتى
داغ تر و حساس تر از گذشته شد. در حالى كه از چند ماه پيش همگان پيروزى راحت و آسان
حامد كرزى رياست دولت انتقالى را در انتخابات رياست جمهورى میزان (اكتبر) سال جارى
افغانستان پيش بينى مى كردند و تصور عمومى بر اين بود كه كرزى اين بار نيز همچون دو
سال و نيم گذشته موفق خواهد شد تا به خواسته هاى سياسى خود دست يابد، اما حوادث
سياسى افغانستان در نهايت به وضعيتى رسيده است كه امكان پيروزى كرزى تضعيف شده و وى
براى تصاحب كرسى اولين رئيس جمهور «جمهورى اسلامى افغانستان» راه سختى را در پيش
خواهد داشت. حامد كرزى به عنوان يك رجل سياسى دموكرات و ميانه رو پشتون به طور
طبيعى مى تواند به حمايت طبقه متوسط شهرى و نيز قوميت پشتون اميدوار باشد ولى
پشتيبانى طبقه متوسط شهرى در مناطق تاجيك ها و ازبك ها به شدت كمرنگ است و عده
بسيار زيادى از هزاره ها هم بى شك ترجيح مى دهند تا به جاى حامد كرزى از «محمد
محقق» هزاره تبار حمايت كنند. موقعيت كرزى در مناطق پشتون نشين نيز چندان مستحكم
به نظر نمى رسد. پشتون هايى كه داراى تعلقات جهادى هستند در حال حاضر از «احمد شاه
احمدزى» معاون سابق «عبدالرسول سياف» در حزب اتحاد اسلامى و از رهبران جهادى پشتون
حمايت مى كنند. عملكرد دولت وى در اين مناطق تاكنون چندان موفقيت آميز نبوده است و
اقبال عمومى در اين مناطق بعد از كانديداهاى محلى نظير وكيل منگل متوجه «سيداسحاق
گيلانى» و «عبدالستار سيرت» كه هر دو از نزديكان محمد ظاهرشاه هستند و همچنين «يونس
قانونى» خواهد بود كه «تاج محمد وردك» از پشتون هاى منطقه شرقى را با فراست هر چه
تمام تر به معاون اولى خود انتخاب كرده است. در مناطق پشتون نشين جنوبى نيز كه
اكثريت را قبايل پشتون درانى تشكيل مى دهند حامد كرزى در حضور گيلانى و سيرت كه از
طرف ظاهرشاه حمايت مى شوند، نمى تواند چندان اميدى به حمايت خاندان پرنفوذ محمد
زايى كه بيش از دوصد سال بر افغانستان سلطنت كرده اند، داشته باشد. اما نقاط قوت
كرزى حمايت طايفه خود وى يعنى «پوپلزايى ها» و نيز حمايت مردم شهرنشين در مناطق
فراقومى نظير كابل خواهد بود. ضمن اينكه كرزى در مناطق هزاره نشين به ويژه نواحى
مراكزى افغانستان نظير باميان نيز آراى زيادى را كسب خواهد كرد. زيرا معاون دوم وى
«كريم خليلى» از رهبران عمده هزاره جات است و از طرف ديگر هزاره ها به دليل ارتقاى
چشمگير حقوق مدنى شيعيان در قانون اساسى جديد افغانستان و نيز به خاطر افزايش
مشاركت سياسى شان در جامعه افغانستان نسبتاً از كرزى رضايت دارند.
رقيب عمده كرزاى در هزاره جات، محمد محقق است. وى كه از چند ماه پيش كانديداى
رياست جمهورى افغانستان شده، در بين هزاره ها و به خصوص در مناطق شمالى
نظير مزارشريف محبوبيت دارد. ولى محقق نخواهد توانست رأى قاطع هزاره ها را در مناطق
مركزى كسب كند و در اين نواحى به احتمال زياد شاهد رقابت نزديكى بين كرزى و محقق
خواهيم بود. اما رقيب عمده كرزى در انتخابات آتى بدون هيچ شبهه و ترديدى يونس
قانونى خواهد بود. قانونى در مناطق تاجيك نشين مى تواند بيشترين آرا را به خود
اختصاص دهد و در شهرها و نواحى فراقومى مانند كابل هم رقيب نزديكى براى كرزى باشد.
يونس قانونى در مناطق غربى هم كه يكى از بزرگ ترين رهبران جهادى يعنى اسماعيل خان
حكومت مى کرد و تاثیر دارد، طرفدارانی دارد و عده ای ازفارسى زبان ها در
ايالت هرات و استان هاى همجوار آن قاطعانه حامى يونس قانونى هستند. چنانچه پيش از
اين نيز ذكر شد قانونى در مناطق پشتون نشين شرقى نيز قادر خواهد بود تا به ميزانى
از حمايت مردمى دست پيدا كند. با اين حال تعداد زياد كانديدا ها در حال حاضر عامل
مهمى خواهد بود كه مانع از كسب آراى چشمگيرى به وسيله يونس قانونى مى شود. قانونى
حتى در مناطق تاجيك نشين و در بين دوستان نزديك خود نيز رقبايى همانند «عبدالحفيظ
منصور» و «لطيف پدرام» را دارد. «حفيظ منصور» سياستمدار است كه به خاطر فعاليت هاى
مطبوعاتى اش در نشريه پيام مجاهد و همچنين نقشی كه در لويه جرگه تدوين قانون
اساسى افغانستان ايفا كرد شهرت دارد و لطيف پدرام هم يك اديب سياستمدار است
كه به خاطر حيثيت ادبى اش طرفدارانی دارد. اگر چه
در بين ازبك ها نيز عبدالستار سيرت «و عبدالرشيد دوستم» حضور جدى و فعالى دارند كه
اين موضوع مانع از اين مى شود كه كانديدا هايى همچون قانونى و كرزى بتوانند اميدى
به كسب آراى زيادى در مناطق ازبك نشين داشته باشند. با توجه به مطالب ذكر شده
مى توان نتيجه گرفت كه اگر روند فعلى تا روز انتخابات يعنى هجدهم میزان (نهم اكتبر)
ادامه داشته باشد و همچنين همين كانديدا ها در صحنه حضور داشته باشند، بسيار بعيد
است كه انتخابات در دور اول به پايان برسد و به طور قطع بايد انتظار داشت كه اين
انتخابات به دور دوم كشيده شود. مگر آنكه يكى از كانديدا هاى رياست جمهورى برگ
برنده هايى را تا قبل از انتخابات رو نمايد. اگر كرزى بتواند انصراف بعضى از
كانديدا ها به ويژه سيد اسحاق گيلانى را كه در مناطق پشتون نشين داراى نفوذ زيادى
است به نفع خود به دست بياورد، او مى تواند حمايت قاطع ترى را از پشتون ها كسب
نمايد و شانس خود را براى پيروزى در انتخابات بيش از پيش نمايد.
در مقابل كرزى اگر كانديدا هاى غيرپشتون و حتى بعضى از كانديدا هاى پشتون نيز به
نفع يونس قانونى از شركت در انتخابات انصراف دهند بايد انتظار داشت كه شانس قانونى
زيادتر شود و برخلاف خواست آمريكا كه در حال حاضر با صراحت بيشترى از گذشته از كرزى
حمايت مى كند، يك معجزه بزرگ در صحنه سياسى افغانستان رخ دهد.